Ludzie od wieków interesowali się rozmiarem. Tzw. kanony piękna zmieniały się pod tym względem nieustannie – od szczupłych po zaokrąglone kształty. Jako społeczeństwo, mamy obsesję na tym punkcie. Ta obsesja podsyca społeczną presję, by wyglądać w określony sposób i mieć określony typ budowy ciała. Zwłaszcza wśród młodych kobiet, co wynika z kulturowego konstruktu „idealnego” ciała, który z kolei zmieniał się w czasie – już w prehistorii .
Tysiące lat temu rzeźby i dzieła sztuki przedstawiały zaokrąglone, krępe sylwetki. Pod koniec XX wieku, szczupłe modelki zapełniły strony magazynów o modzie. Teraz sylwetki podziwiamy za pomocą „polubień” w mediach społecznościowych.
W tym artykule
Prehistoria kochała bujne kształty
Niektóre z najwcześniejszych znanych przedstawień ciała kobiety to „figurki Wenus” – małe posągi sprzed 23 000 do 25 000 lat. Figurki – w tym „Wenus z Willendorfu”, znaleziona w 1908 roku w Willendorf w Austrii – przedstawiają okrągłe ciała kobiet w kształcie gruszki, wiele z nich ma duże piersi. Eksperci od dawna spierają się, czy figurki symbolizują atrakcyjność, czy płodność.
Wenus z Willendorfu
W starożytnej Grecji Afrodytę, boginię miłości seksualnej i piękna, często pokazywano z krągłościami. Posąg powszechnie uważany za Afrodytę, zwany Wenus z Milo, przedstawia małe piersi, ale ma kształt skręconej figury i wydłużone ciało, charakterystyczne dla tego okresu. Artyści nadal przedstawiali „idealną” kobietę jako krągłą i zmysłową aż do XVII i XVIII wieku. XVII-wieczny flamandzki artysta Peter Paul Rubens, malujący kobiety o krągłych kształtach, był nawet imiennikiem terminu „rubenesque”, oznaczającego pulchny lub zaokrąglony.
Idąc za tym obrazem, spopularyzowany został gorset, który stał się popularną bielizną wśród kobiet w świecie zachodnim od późnego renesansu do XX wieku. Pomógł podkreślić kobiece kształty, trzymając w talii i podtrzymując biust. Wraz z upływem czasu zmieniały się społeczne poglądy na temat kobiecego ciała. Podobnie jak kształt i konstrukcja gorsetu, zwanego też fiszbinami. XVIII-wieczny stanik odzwierciedlał sylwetkę w kształcie stożka, ale w latach 90. XVIII wieku pojawiły się krótsze fiszbiny, przypominające protobiustonosze, które uzupełniały nowy trend w modzie sukienek z wysokim stanem.
CharlesDan Gibson, Gibson Girl
W tamtym czasie, nacisk położono na dół sylwetki, aby ją wymodelować, według panujących kanonów. Dotyczyło to również spódnic. Wokół dolnej części ciała noszono struktury pod spodem, które tworzyły określoną objętość. W XVIII i XIX wieku wyidealizowane modne ciało, było znacznie bardziej zaokrąglone i zmysłowe. W latach 90. XIX wieku amerykański artysta Charles Dana Gibson rysował wizerunki wysokich, szczupłych, ale zmysłowych kobiet na ilustracjach do czasopism głównego nurtu. Te przedstawienia nowego kobiecego ideału określano jako „Gibson Girl”.
XX wieku początkiem obsesji na punkcie szczupłej sylwetki
Na początku XX wieku sposób przedstawiania kobiecych ciał w sztuce stale ewoluował. Widać to na obrazach olejnych francuskiego artysty Henri Matisse, przedstawiających gibkie, płynne ciała. A następnie na obrazach hiszpańskiego artysty Pabla Picassa, przedstawiających pulchne, wykrzywione nagie ciała w żywych szczegółach. Następnie, w XX wieku, nastąpiła bardzo wyraźna zmiana w kierunku coraz młodszego i coraz bardziej atletycznego, smukłego ciała. Pozostaje nieco niejasne, co spowodowało tę zmianę, ale zainteresowanie szczupłymi ciałami kontynuowano aż do czasów współczesnych.
Lata 20. i 50. – początek zaburzeń odżywiania i zmieniający się stosunek biustu do talii
Gdy smukłe ciała kobiet zaczęły pojawiać się w czasopismach w połowie lat dwudziestych XX wieku, według niektórych badań, doszło również do epidemii zaburzeń odżywiania wśród młodych kobiet. Najwyższe odnotowane rozpowszechnienie zaburzeń odżywiania miało miejsce w latach 20. Według analizy przeprowadzonej w czasopiśmie Sex Roles w 1986 roku, stosunek obwodu biustu do talii wśród kobiet, przedstawionych w magazynach Vogue i Ladies Home Journal, zmniejszył się o około 60% w latach 1901-1925.
Takie odkrycia stanowiłyby empiryczne potwierdzenie hipotezy, że środki masowego przekazu odgrywają rolę w promowaniu modnego wśród kobiet szczupłego standardu atrakcyjności cielesnej. Badanie wykazało, że pod koniec lat czterdziestych odsetek ten wzrósł, zwiększając się o około jedną trzecią w obu magazynach. Mniej więcej w tym czasie popularność modelek i aktorek o pełniejszych ciałach, takich jak Marilyn Monroe, wzrosła. A pierwszy numer magazynu Playboy opublikowano w 1953 roku. Następnie wskaźnik ponownie spadł. Badanie wykazało, że pod koniec lat sześćdziesiątych stosunek ten powrócił do mniej więcej tego samego poziomu, co w latach dwudziestych.
Lata 60. i 70. – pozorna rewolucja ciała i anoreksja
Historyczna zmiana preferencji zaokrąglonych do szczuplejszych sylwetek doprowadziła do powstania brytyjskiej modelki Lesley Lawson. Znanej jako Twiggy i innych smukłych modelek, które wydawały się symbolizować odejście od gorsetów i pin-up girls z minionych lat. Równocześnie rozpoczęła się „druga fala” ruchu na rzecz praw kobiet. W 1960 roku Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków zatwierdziła pigułkę antykoncepcyjną. W 1963 roku działaczka na rzecz praw kobiet Betty Friedan opublikowała swoją książkę „The Feminine Mystique”. W 1966 roku powstała Narodowa Organizacja Kobiet w USA.
Ludzie mówią o latach 60., a nawet 70. jako o tym momencie, w którym uwolniono ciało kobiety. Ale pogląd, że kobiety nagle stały się całkowicie wolne w swoich ciałach po tym momencie, jest całkowitym błędem. Chociaż kobiety nie wciskały się już w gorsety i przeciwstawiały się medialnym oraz społecznym naciskom „idealnego” ciała, one nadal trwały. Ten „ideał” był bardzo młodym i szczupłym typem ciała.
W tym czasie modelującą odzież podstawową zastąpiono dietą i ćwiczeniami. Według badania opublikowanego w czasopiśmie Current Psychiatry Reports w 2012 roku, częstość występowania ciężkiego jadłowstrętu psychicznego, wymagającego hospitalizacji, wzrosła znacząco w latach 60.
Lata 80. i 90. – wzrost popularności supermodelek i otyłość
Chociaż obrazy szczupłych kobiet nadal były głównym nurtem aż do lat 80., położono większy nacisk na silne, atletyczne i stonowane typy ciała. Wzrosło zainteresowanie wysportowanym, silnym ciałem – wciąż szczupłym, ale atletycznym. Popularność zaczęły zdobywać klasyczne supermodelki, takie jak Cindy Crawford i Naomi Campbell.
Mimo że nadal był widoczny nacisk na szczupłe ciało, to kładziono również nacisk na zdrowie i sprawność. Następnie, w latach 90., ten nacisk przesunął się z powrotem na bardziej chude, przypominające waif, typy ciała. To właśnie ten termin, tak bardzo kojarzy się z tą dekadą, a Kate Moss jest tego uosobieniem. Jej przezwisko brzmiało „waif”.
Jadłowstręt psychiczny był związany z najwyższym wskaźnikiem śmiertelności spośród wszystkich zaburzeń psychicznych w latach 90. Mniej więcej w tym samym czasie Światowa Organizacja Zdrowia zaczęła bić na alarm w związku z rosnącą globalną epidemią otyłości. Częstość występowania otyłości gwałtownie wzrosła w latach 90. Według WHO około 200 milionów dorosłych na całym świecie było otyłych. A liczba ta wzrosła do ponad 300 milionów do 2000 roku. W ramach niektórych kampanii obrazy otyłości pojawiały się na ekranach mediów na rzecz zdrowia publicznego, w przeciwieństwie do obrazów chudych modelek. Zaczęliśmy dostrzegać wyraźny podział w sposobie, w jaki ciała są prezentowane w mediach. Od ekstremalnej szczupłości celebrowanej w obrazach mody po większe ciała, podkreślane jako„ niezdrowe ” i złe w doniesieniach o otyłości.
Lata 2000 – utrata pewności siebie
Prawie jedna trzecia dzieci w wieku od 5 do 6 lat wybiera idealny rozmiar ciała, który jest szczuplejszy niż obecnie postrzegany rozmiar. A do 7 roku życia jedno na czworo dzieci stosuje jakieś zachowania dietetyczne. Kiedy dzieci wkraczają w okres dojrzewania, rozwijają własną tożsamość i próbują dowiedzieć się, co jest społecznie akceptowalne. Więc kiedy są zalewane obrazami określonego typu ciała w atrakcyjnych scenariuszach, są bardziej skłonne do przyjęcia idei, że to określony typ ciała jest idealny.
Według badania opublikowanego w czasopiśmie BMC Public Health w 2015 roku, spośród próby 6411 mieszkańców RPA w wieku 15 lat i starszych, 45,3% zgłosiło ogólne niezadowolenie ze swojego rozmiaru ciała. Uczestnicy badania z nadwagą i otyłością chcieli być szczuplejsi. Uczestnicy natomiast z prawidłową masą ciała i niedowagą przeceniali swój rozmiar ciała i chcieli być jeszcze szczuplejsi. Badanie wykazało, że tylko 12% i 10,1% uczestników próbowało odpowiednio schudnąć lub przybrać na wadze.
Lata 2010 – różnorodność ciała
Od początku XXI wieku nastąpiła zmiana w kierunku celebrowania różnych typów ciała w mediach i modzie. Wydaje się, że trend ten koreluje z korzystaniem z mediów społecznościowych, w których zwykli użytkownicy online reprezentują różne typy. Oczywiście media społecznościowe mogą również dawać niektórym nastolatkom negatywny obraz ciała.
Z drugiej strony rozwój mediów społecznościowych pozwolił prawdziwym kobietom celebrować prawdziwe typy ciała. W ciągu ostatnich ponad 50 lat amerykański ideał, który wyznacza światowe trendy, zmienił się z krągłych na androgyniczne, muskularne i wszystko pomiędzy. Gdy te ideały się zmieniają, są odzwierciedlane i wzmacniane w kulturze za pośrednictwem mediów. Czy to dzieł sztuki, billboardów reklamowych czy teledysków. Ale niezależnie od tego, jak te ideały są prezentowane, nadal mogą wpływać na obraz ciała młodych kobiet a nawet dzieci.
Era Kardashianów
W 2007 roku pierwszy odcinek „Z kamerą u Kardashianów” został wyemitowany w Stanach Zjednoczonych i od tego czasu ciała sióstr Kardashian stały się częstym tematem tygodników celebrytów, wprowadzając nowe ideały krągłych ciał. Robyn Lawley (2015 r.) była pierwszą modelką w rozmiarze plus, która pojawiła się w numerze kostiumów kąpielowych Sports Illustrated.
W 2016 roku projektant mody Christian Siriano, przedstawił pięć modelek w rozmiarze plus w swoim pokazie, podczas Tygodnia Mody w Nowym Jorku. W tym samym roku firma, produkująca zabawki Mattel, zadebiutowała linią lalek Barbie, przedstawiających różne typy ciała, w tym krągłe kształty. Reality show Project Runway po raz pierwszy w swojej historii obejmował modelki w rozmiarach od 0 do XL. Jednak, kiedy ten typ ciała różni się od tego, który mają dziewczęta i młode kobiety, mogą być wciąż podatne na niską samoocenę. Rodzice mogą pomóc dzieciom rozwinąć pozytywne obrazy ciała poprzez odpowiednie wzorce. Oznacza to powstrzymanie się od negatywnego mówienia o ciele zarówno w odniesieniu do siebie, jak i innych. Mówienie pozytywnie o własnym ciele – szczególnie, podkreślając zdolności ciała, takie jak siła, elastyczność, odporność, zdolność adaptacji… zamiast atrakcyjności. Rodzice mogą również szukać mediów, które wzmacniają pozytywne obrazy ciała i unikają stereotypów związanych z płcią.