Cofnij:
To najbardziej wyszczuplający z kolorów, powiedział Christian Dior. Potwierdzam, projektuję i stylizuję – powiedział o czerni Yves Saint-Laurent. Był to ulubiony kolor Coco Chanel, a Karl Lagerfeld, rzadko ubierał się w coś innego. Cristóbal Balenciaga, projektant bogatych, aktorów i księżniczek (Grace Kelly, Jackie Kennedy, Audrey Hepburn), wiedział o tym lepiej niż ktokolwiek inny. Wychwalany w najwyższych kręgach mody jako le maître (mistrz), Hiszpan, w dużej mierze wyniósł odzież uznawaną za pogrzebową do mody – czernią podkreślał geometrię i rzeźbiarską jakość swoich śmiałych projektów, używał tego koloru częściej niż jakikolwiek inny projektant i robił to doskonale. Czerń dała mu swobodę, dzięki której mógł koncentrować się na formie przedmiotu.
Z czernią mu do twarzy
Coco Chanel, dobra przyjaciółka Balenciagi, również fascynowała czerń. W latach dwudziestych XX wieku, wprowadziła na rynek LBD (little black dress), czyli „małą czarną” – sprytne niedopowiedzenie, które miało przynieść szyk kobietom z każdej klasy. Ale dla Balenciagi, czerń, nigdy nie była “mała”. To było jego dziedzictwo jako Hiszpana – arystokratyczna czerń Velázqueza, katolicka czerń sutanny, tajemnicza czerń koronkowej mantyli, żywiołowa czerń torreadora. Balenciaga czerpał ze swojego hiszpańskiego dziedzictwa. Inspirował się tradycyjnymi czarnymi strojami wizytowymi z koronkowymi mantylami i pelerynami oraz długimi atramentowymi spódnicami.
Bawił się używając jednego koloru, kontrastując z nim właściwości różnych tkanin – od sztywnego, ale lekkiego jedwabnego gazaru (który zaprojektował specjalnie dla siebie) po błyszczącą wstążkę, cloqué i migoczące, czarne szklane koraliki. W 1948 roku, kiedy nagle zmarł jego długoletni towarzysz, Wladzio d’Attainville, smutek Balenciagi był tak wielki, że chciał nawet wstąpić do klasztoru. Nie zrobił tego, ale jego następna kolekcja – cała czarna – okazała się bramą do jego najważniejszych dziesięcioleci w projektowaniu. Każda z 93 kolekcji Balenciagi (ostatnia miała miejsce latem 1968 roku) zawierała jedną sukienkę skrojoną i uszytą wyłącznie przez niego – czarną. Czy ta ciemność była formą samotności, sumienia, czci? A może było to sięganie w nieznane?
Wszystkie odcienie czerni Balenciagi
Kiedy miał tkaninę przed sobą, wiedział, jaki rodzaj czerni chce z niej wydobyć. Wbrew pozorom, jest wiele czerni w czerni. Czasem jest szara, czasem brązowa, czasem niebieska. Czasem zanurzasz się głęboko w czerń, zwłaszcza w aksamicie, i coś w niej odkrywasz.
Aktualnie czarna spuścizna Balenciagi żyje pod rządami Demny, dyrektora kreatywnego marki od 2015 roku. Projektant wykorzystał już walory czerni do konturowania, okrywając chociażby twarz Kim Kardashian czarną tkaniną. Ale dom mody Balenciaga nie jest odosobniony w swoim entuzjazmie do czerni. Dolce & Gabbana, Versace i superfan czerni, Yohji Yamamoto, również zakochali się w czerni. W końcu kolor czarny się sprzedaje – na wybiegu i poza nim.
Pokusa czerni jest w rzeczywistości mechanizmem przetrwania. Nasze oczy silnie widzą czerń. W pewnym sensie jest to kolor niebędący kolorem, ale jest również najsilniejszy. Komórki dwubiegunowe wewnątrz oka wysyłają sygnały elektryczne, gdy widzą światło i ciemność. Dlatego to czerń ma tendencję bycia widoczną, podczas gdy biel jest postrzegana jako kolor tła.
Mistrz sprzeczności
Czarny jest kolorem, który mówi, że jesteś poważny, robisz interesy, że jesteś silny, być może budzący grozę. Dwoistość czerni istnieje od dawna. Z jednej strony czerń to klasa, bogactwo i wyróżnienie, a z drugiej, pokora, służba i poświęcenie. Kolor jest także symbolem dywersji. Subkultury, takie jak rockersi, punki i goci, ubierają czerń. W ten sposób buntują się przeciwko konwenansom społecznym, podkreślając nią swój indywidualizm. W kulturze popularnej czerń jest również kojarzona z protestem.
Czerń może być niesamowicie dramatyczna i jednocześnie funkcjonalna. Obecnie niektóre panny młode wybierają czarne suknie ślubne, odrzucając patriarchalny przejaw czystości bieli, na rzecz koloru, który zaczął oznaczać doświadczenie i pewność siebie. Rzeczywiście, seksualna moc czerni jest szeroko widoczna w zachodniej kulturze – od zalotnej Holly Golightly ze „Śniadania u Tiffany’ego” w czarnej satynowej sukience Givenchy po całkowicie czarny zestaw Sandy w Grease.
Czerń jest potężnym kolorem w modzie. Przykładem jest pogrzeb królowej Elżbiety II. Chociaż widzieliśmy morze czerni, twarze się wyróżniały. Czerń sprawia, że skupiasz się na temacie, a nie na tym, co dzieje się wokół niego. Jest to mistrz sprzeczności – konserwatywny, ale buntowniczy, uporządkowany, ale stylowy, bezpieczny – wszechstronność czerni jest ponadczasowa i niepodważalna.
Źródła:
“The Story of Black” John Harvey
“The Master of Us All: Balenciaga, His Workrooms, His World”, Mary Blume
Na zdjęciach: kolekcja sukien Cristóbala Balenciaga 1967, Yohji Yamamoto wiosna/lato kolekcja 2023, Yohji Yamamoto fall 2019, Holly Golightly Śniadanie u Tiffaniego, Sandy z Grease kadr z filmu.
Dziękujemy, że przeczytałeś ten artykuł. Dołącz do nas na Facebook i Instagram, włącz powiadomienia push. Zostań z nami!
